Farz karo tum kuch na pao,
apna aap luta kar bhi,
Farz karo koi mukar hi jaye,
sacchi qasam yuta kar bhi,
Or farz karo ye farz na ho,
sacchi aik haqeqat ho,
Tere ishq k har raste par,
jana aik qayamat ho,
Or suna hai ye qayamat,
khoon jigar ka peeti hai,
Tum to jana farz karo ge,
mujh par ye sab beti hai...........

Aise chup chaap hi mar jate hain
kuch log yahan
jism ki thandi si tareek sayaah Qabr k ander
na kisi saans ki awaaz
or na siski koi
na koi aah na jumbish
na hi aahat koi
aise chup chaap hi mar jaate hain
kuch log yahan
in ko dafnaane ki zahmat b uthaana nahi parti

Tujh Se To Koi Gila Nahi Hai
Qismat Mein Meri Sila Nahi Hai
Bichrey To Najaney Kia Ho
Jo Shaks Abhi Mila Nahi Hai
Jeeney Ki To Aarzo Kia Thi
Marney Ka Bhi Hosla Nahi Hai
Jo Zeest Ko Mouttbar Bana De
Aisa Koi Silsila Nahi Hai
Khushbo Ka Hissab Ho Chuka Hai
Aur Phool Abhi Khila Nahi hai
Ek Thais Pe Dil Ka Toot Jana
Chooney Mein To Abla Nahi Hai
Sarshaari-e-Rehbar Mein Dekha !
Peechey Mera Qafla Nahi Hai

Bichra to dard rooh ki gahraiyun main tha
Ho k juda bhi tu meri tanhaiyun main tha
Deewangee ko meri ishq mantay hain sab
Ruswa tu bhi saath meri ruswaiyun main tha
Ankhon say ansu'on k sath arman nikal gaye
Yeh kaisa dard aaj in shehnaiyun main tha
Tujh ko Pa k dil ko kabhi chain na mill saka
Kitna sakoon haye un judaiyun main tha
Fursat milay to dekh kabhi meri simt bhi
Aasra tha tujh pay, teri khudaiyun pay tha

Ban kay deewani aaj jo phirti hai darbadar
Hai yaad kya tujhe tere shaidaiyun main tha
Raton say main daron k neendon main aa na jaye
Subah bhi meri dhoop ki parchaiyun main tha
"Ruj" tu jis ka naam dill main basaye hai
Badnaam wo gali gali harjaiyun main tha

andheeri rahun k iss safar main
k jis ka unwaan zindagi hai
bohat se dushwaar marhale hain
ghamon k tareek silslay hain
dukhun se chalnii har ik khushi hai
bohat hi mushkil hai mere humdam
kuch aise rastun pe tanha chalna
mager jo mujh ko chala rehi hai
tumhaari YAADUN KI rooshni hai

Woh Aaye Saath Meray Jo ! Azm-e-Wafa Rakhti hu
Dil mai Armaa to ho, Per Aankho mai Haya Rakhti hu
Karay Aetbaar Mera, Maangay Nahi Qaul-o-Qarar
Naaz Uthnay Ki Ek Apni Ada Rakhti hu
Bujhti Shamaa Ki Chamak Ko woh Samjhay Subha-e-Jamal
Karay Duniya Roshan Dil mai Woh Diyaa Rakhti Hu
Bohat Baybaak Ho, Kah jayee Raaz-e-Dil Sub Hee
Magar Qatal-e-Raaz Mujhe ! Dil mai Chupa Rakhti Hu !
Is Jaga hai meri Hasti Ki Haqeeqat Itni
Mujh mai Abaad hai sub Mai Kahee Abaad nahi
Tujh ko Chaha Teri Dahleez pay Sajda na Kiyaa
Woh mera Ishq Tha Bas wohi Yaad Rakhti hu !

ker reha tha gham e jaan ka hisaab
ajj tum yaad be hisaab aaaye

gar mujhe bhula paaye to mujhe bhi samjhana
dill se naqash yaadun k kistarah nikalte hain

KITNA YAAD AATE HO POCHTE HO KIU MUJH SE
JITNAAA YAAD KARTE HO UTTNNE YAAD AATE HO

CHAMAK utthta hai sar e shaam teri yaad ka chaand
kabhi tareeek na dekhi shab e furqat main ne

kuch log khaayalon se chale jaain to sooain
beete howe din raat na YAAD AAain to sooain
chehre jo kabhi hum ko dikhaayi nahi dain ge
aa aa k tasawur main na tardpaain to sooain

ho gai dill ko teri Yaad se ik nisbat khas
abb to shayad hi mayasar kabhi tanhaayi ho
qabaaye jism k her taar se guzarte howe
kiran ka payaar mujhe aaftaab kar de ga
meri tarah koi hai jo zindagi aappni
tumhaari YAAD k naam intasab kar de ga
rooh ko tardpa rehi hai unki yaad
dard ban k chaah rehi hai unki yaad
ishq se ghabra rehi hai uki yaad
rukte rukte aarehi hai unki yaad

raat youn dil main teri khooi howi yaad aai
jaise wairaane main chupke se bahar aajaye
jaise sehraaon main hole se chale baad e naseem
jaise baimaar ko be wajah qaraaaar aajaaye
dill raheen e gham e jehan hai ajj
her nafas tashna fughaan hai aaj
sakht wairaan hai mehfil e hasti
aye gham e dost tuu kehan hai ajj

મયખાનુ શોધવામા નશો એટલો ચડ્યો,
પિધા વિના ઘરે હુ લથડાતો ગયો હતો
જલસો મારો જીવન ઘુવ મન્ત્ર છે,હુ જલસા થી જીવુ છુ,
જીવન નો આ જામ્ ભરેલો ઘુટડે ઘુટડે પીઉ છુ,
સાથી અને સન્ગાથી વચ્ચે રાજીપાથી રિજુ છુ,
જલસો મારો જીવન ઘુવ મન્ત્ર છે,હુ જલસા થી જીવુ છુ,
મરતા સુધી ના ભુલો એવું અહિ જીગર છે
ઝંખે નજર સદાય એવી મીઠી નજર છે
આંખો માંહિ વસો કે આવી વસો જીગર માં
એ પણ તમારુ ઘર છે આ પણ તમારુ ઘર છે
અલ્લાહ આ કોણ આવ્યુ છે કે
તારી જ્ગ્યા એ જીભ પર હવે એનુ નામ આવ્યુ છે.

દુઃખમાં રડી લેવાની પણ મઝા અનેરી હોય છે,
હારેલી જીંદગી જીવવાની પણ મઝા અનેરી હોય છે.
કીનારા પર વહાણ હંકારનારાઓ તમને શું ખબર,
તૂફાન માં કશ્તી ગુમાવવાની પણ મઝા અનેરી હોય છે.
તમામ ઉમર જેને પામવાની તડપ હોય પરંતુ,
તેને મેળવીને ગુમાવાની પણ મઝા અનેરી હોય છે.
બે હાથ વડે ઝીંદગી ઉલેચનારાઓ એટલું પણ જાણો કે,
છેલ્લા શ્વાસે હથેળી ખાલી જોવાની પણ મઝા અનેરી હોય છે.
એક વાટ પકડી ને ચાલનારાઓ મંઝીલ જરુર પામે છે,
કીન્તુ માર્ગ માં ભટકી જવાની પણ મઝા અનેરી હોય છે.
દુનીયા જીતનારા ઘણાં સીકંદરો ભૂલાઈ ગયાં 'મક્કુ',
એક-બે ના દીલ જીતી ચાલી જવાની પણ મઝા અનેરી હોય છે..

તમારું સ્મિત બની લહેરાઇ જાવાનું મને ગમશે,
તમારાં આંસુ થઇ લૂંછાઇ જવાનું મને ગમશે.
તમારી શેરીમાં આવીને પહેલા જોઇ લઉં તમને,
ગમે ત્યાં એ પછી ફંટાઇ જાવાનું મને ગમશે.
જગતમાં એમ તો હું ક્યાંય રોકાતો નથી કિન્તુ,
તમે જો રોકશો, રોકાઇ જાવાનું મને ગમશે.
પ્રતિબિંબો તમારાં જો ન દેખાડી શકું તમને,
તો દર્પણ છું છતાં તરડાઇ જાવાનુ મને ગમશે.
જગતમાં હું તો મોટા માનવીના નામ જેવો છું,
કોઇ પાષાણમાં અંકાઇ જાવાનું મને ગમશે.
તમે રડશો છતાં દફનાઇ જાવાનું જ છે ‘બેફામ’,
પરંતુ હસશો તો દફનાઇ જાવાનું મને ગમશે

કોણે કીધું દુઃખની ભાષા રુદન છે
એ મારું હસવું પણ હોઇ શકે ..
'નભ-ધરા' તમારા માટે કવિતાના શબ્દો છે,
કોઈકનું તે 'ઘર' પણ હોઈ શકે !
સવાર ઊગે છે ને સાંજ ઢળે છે,
અત્યંત સ્વાભાવિક આ દિવસ છે
કોઈકને ઝૂરતી આંખો કંઈક બોલે છે
તેને માટે તે આખું વર્ષ પણ હોઈ શકે !
લખવો ને બોલવો સહેલો છે
અઢી અક્ષરનો એ શબ્દ છે
જરા એને દિલમાં ઉતારી જોજે
કદાચ કેટલીય જિંદગીઓ
એમાં સમેટાયેલી પણ હોઈ શકે?
તે ભાગે છે, પેલો દોડે છે
શું બસ આ જ જિંદગી છે..
આવી જાય હાથમાં ત્યારે આંખ ઉઘાડજે
કદાચ એ તારું સપનું પણ હોઈ શકે !

પાંદડું કેવી રીતે પીળું થયું કોને ખબર ?
એટલે કે ઝાડમાંથી શું ગયું કોને ખબર ?
શ્હેર પર ખાંગી થઈ વરસી પડી આખી વસંત,
એક જણ નખશિખ ઉજ્જડ રહી ગયું કોને ખબર ?
શાહીમાંથી આમ કાં ઢોળાય છે તારાં સ્મરણ?
એને મારું એક મન ઓછું પડ્યું ? કોને ખબર ?
સ્વપ્નમાં વહેતી'તી નહેરો તારા ચહેરાની સતત,
ને સવારે આંખમાંથી શું વહ્યું ? કોને ખબર ?
માછલીએ એકદા જળને પૂછ્યું : તું કોણ છે ?
એનો ઉત્તર શોધવા જળ ક્યાં ગયું, કોને ખબર ?
મેં અરીસાને અમસ્તો ઉપલક જોયો,
કોણ એમાંથી મને જોતું રહ્યું, કોને ખબર??

શબ્દની આરપાર જીવ્યો છું
હું બહું ધારદાર જીવ્યો છું
સામે પુરે ધરાર જીવ્યો છું
િવષ મહી િનર્િવકાર જીવ્યો છું
ખુબ અંદર બહાર જીવ્યો છું
ઘૂંટે ઘૂંટે િચક્કાર જીવ્યો છું
મધ્યમાં જીવવુ જ ના ફાવ્યુ
હું સદા બારોબાર જીવ્યો છું
મંદ ક્યારેય ન થઇ મારી ગિત
આમ બસ મારમાર જીવ્યો છું
આભ ની જેમ િવસ્તર્યો છું
સતત અબ્ધી પેઠે અપાર જીવ્યો છું
બાગેતા બાગ સુર્યની પેઠે
આગમાં પૂરબહાર જીવ્યો છું
હું ય વરસ્યો છુ જીવનમાં
હું ય બહુ ધોધમાર જીવ્યો છું
આમ ઘાયલ છુ, અદનો શાયર પણ
સર્વથી શાનદાર જીવ્યો છું...

ચાહતમાં એકબીજાની ફિકર હોવી જોઇએ,
આ વાતની તને ય ખબર હોવી જોઇએ.
એક રોશની રહે છે સતત મારા પંથમાં,
મારા ઉપર તમારી નજર હોવી જોઇએ.
લાગે છે ઠોકરો ને છતાં દુઃખ થતું નથી,
બસ આ જ તારી રાહગુજર હોવી જોઇએ.
નિષ્ફળ પ્રણયનો દોષ તો દઉં હું તને મગર,
મારી ય લાગણીમાં કસર હોવી જોઇએ.
ચાલું છું એમ થાઉં છું મંઝિલથી દૂર હું,
ઊલટી દિશાની મારી સફર હોવી જોઇએ.
હટવા દો અંધકાર, એ દેખાઇ આવશે,
આ રાતમાં જ ક્યાંક સહર હોવી જોઇએ.
આ બહારનું જગત તો જૂઠાણાંનો ખેલ છે,
દુનિયા ખરી તો દિલની ભીતર હોવી જોઇએ.
‘બેફામ’ જ્યાં ચણાયો હશે એમનો મહેલ,
એની જ નીચે મારી કબર હોવી જોઇએ

જુદી જિંદગી છે મિજાજે - મિજાજે;
જુદી બંદગી છે નમાજે - નમાજે.
છે એક જ સમંદર, થયું એટલે શું ?
જુદા છે મુસાફર જહાજે - જહાજે.
ભલે હોય એક જ એ અંતરથી વહેતા,
છે સૂરો જુદેરા રિયાજે - રિયાજે.
જુદા અર્થ છે શબ્દના બોલવા પર,
છે શબ્દોય જુદા અવાજે - અવાજે.
જીવન જેમ જુદાં છે કાયામાં જુદી,
છે મૃત્યુય જુદાં જનાજે - જનાજે.
હઠી જાય ઘૂંઘટ, ઢળી જાય ઘૂંઘટ,
જુદી પ્રીત જાગે મલાજે - મલાજે.
તમે કેમ ‘ગાફિલ’ હજીયે છો ગાફિલ ?
જુઓ, બદલે દુનિયા તકાજે - તકાજે.

એ અહીં છે અને સવાલ નથી,
ને છતાં હોય તો ખ્યાલ નથી.
મેં મને ને તને જ સમજાવ્યો,
તું કહે એ જ તારી ચાલ નથી?
હું નથી એ તો સાવ સાચુંે છે,
તું નથી એમાં કોઇ માલ નથી.
આમ ઢાંકે અને ઉઘાડે છે....
રેશમી શ્વાસ છે રુમાલ નથી.
કોણ ચોરી ગયું તપાસ કરો,
એક ઘરમાં કોઇ દીવાલ નથી.

સર્જનએક દી સર્જકને આવ્યો, કૈં અજબ જેવો વિચાર
દંગ થઈ જાય જગત, એવું કરું સર્જન ધરાર
ફૂલથી લીધી સુંવાળપ, શૂળથી લીધી ખટક
ઓસથી ભીનાશ લીધી, બાગથી લીધી મહક
મેરુએ આપી અડગતા, ધરતીએ ધીરજ ધરી
વૃક્ષથી પરમાર્થ કેરી, ભાવના ભેગી કરી
બુદબુદાથી અલ્પ્તા, ગંભીરતા મઝધારથી
મેળવ્યો કંકાસ મીઠો, મોજના સંસારથી
પ્રેમ સારસનો ઉપાડ્યો, પારેવાનો ફફડાટ
કાગથી ચાતુર્ય લીધું, કાબરોથી કલબલાટ
ખંત લીધી કીડીઓથી, મક્ષિકાથી શ્રમ અથાગ
નીરથી નિર્મળતા લીધી, આગથી લીધો વિરાગ
પંચભૂતો મેળવી, એ સર્વનું મંથન કર્યુ
એમ એક 'દી સર્જકે એક નારીનુ સર્જન કર્યુ
દેવદર્લભ, અવનવી આ શોધ જ્યાં બીબે ઢળી
એ દિવસથી દર્દ કેરી ભેટ દુનિયાને મળી
-"શૂન્ય" પાલનપુરી

આકળવિકળ આંખકાન વરસાદ ભીંજવે
હાલકડોલક ભાનસાન વરસાદ ભીંજવે
ચોમાસું નભ વચ્ચે લથબથ સોળ કળાએ ઉગ્યું રે વરસાદ ભીંજવે
અજવાળું ઝોકાર લોહીની પાંગત સુધી પૂગ્યું રે વરસાદ ભીંજવે
નહીં છાલક, નહીં છાંટા રે વરસાદ ભીંજવે
દરિયા ઉભા ફાટ્યા રે વરસાદ ભીંજવે
ઘરમાંથી તોતિંગ ઓરડા ફાળ મારતા છૂટ્યા રે વરસાદ ભીંજવે
ધૂળ લવકતા રસ્તા ખળખળ વળાંક ખાતા ખૂટ્યા રે વરસાદ ભીંજવે
પગના અંતરિયાળપણાને ફળિયામાં ધક્કેલો રે વરસાદ ભીંજવે
નેવાં નીચે ભડભડ બળતો જીવ પલળવા મેલો રે વરસાદ ભીંજવે
બંધ હોઠમાં સોળ વરસની કન્યા આળસ મરડે રે વરસાદ ભીંજવે
લીલોધમ્મર નાગ જીવને અનરાધારે કરડે રે વરસાદ ભીંજવે
અહીં આપણે બે અને વરસાદ ભીંજવે
મને ભીંજવે તું તને વરસાદ ભીંજવે
થરથર ભીંજે આંખકાન, વરસાદ ભીંજવે,
કોને કોનાં ભાનસાન, વરસાદ ભીંજવે.

મરમ જિંદગીનો કહી જાય રેતી,
સતત હાથમાંથી સરી જાય રેતી.
છે સંબંધ કાંઠાની માટી સમા સૌ,
ઉડે ભેજ થોડો, બની જાય રેતી.
ગયા તારા સ્પર્શોના ઊંટો પછીથી,
હથેળીથી દિલમાં ગરી જાય રેતી.
ન રણ, આ છે કણ-કણ ઝૂરાપો, કહું પણ
મળે તું ત્યાં પગથી ખસી જાય રેતી.
લગન હોય સાચી જો ખિસકોલી જેવી,
દિલો માહ્ય સેતુ બની જાય રેતી.
મિટાવ્યું છે અસ્તિત્ત્વ ને છેક કણ માં,
હવે જેમ ઢાળો, ઢળી જાય રેતી.
તમે સાથ છોડો, રહે શું જીવન માં?
શીશીમાંથી ખાલી ખરી જાય રેતી

અમને નાખો જિંદગીની આગમાં
આગને પણ ફેરવીશું બાગમાં
સર કરીશું આખરે સૌ મોરચા
મોતને પણ આવવા દો લાગમાં.
મરીશું તો અમે ખુદ મોત માટે જાન થઈ જાશું
રહીશું બાગમાં તો આગનો સામાન થઈ જાશું
ઉછાળા મારીને અમને ન પાછા વાળ ઓ સાગર
કિનારો આવશે તો ખુદ અમે તોફાન થઈ જાશું

ના સિન્ધુમાં, નદીમાં કે કોઇ તળાવમાં,
ડૂબી ગયો છું હું મારી જ નાવમાં.
જીવનના આ જુગારમાં રાતો રહી ગઇ,
દિવસો હતા એ હારી ગયો છું હું દાવમાં.
તારી જ ખોટ કિંતુ સતત સાલતી રહી,
જીવી રહ્યો છું નહિ તો ઘણાયે અભાવમાં.
મારી પીડાની વાત વધારીને ના કહો,
છાંટો નહીં ઓ દોસ્ત, નમક મારા ઘાવમાં
આ ફૂલ, આ ચિરાગ કબર પર વૃથા નથી;
‘બેફામ’ એ જ ગુણ હતા મારા સ્વભાવમાં.

આ આપણું મિલન એ જુદાઈનો રંગ છે
ઝંખ્યો છે જેને ખૂબ - તબાહીનો રંગ છે
ઘેરો થયો તો ઔર મુલાયમ બની ગયો
અમૃતમાં જે મિલાવ્યો : ઉદાસીનો રંગ છે
છેલ્લી ક્ષણોમાં આંખની બદલાતી ઝાંયમાં
જોઇ શકો તો જોજો કે સાકીનો રંગ છે
બદલ્યાં કરે છે રંગ ગગન નિત નવા નવા
આદિથી એનો એ જ આ ધરતીનો રંગ છે
કોઇ અકળ ક્ષણે હું મને પણ ભૂલી જતો
કહેતું’તું કોક એમાં ખુદાઇનો રંગ છે

ક્ષણોને તોડવા બેસું તો વરસોનાં વરસ લાગે,
બુકાની છોડવા બેસું તો વરસોનાં વરસ લાગે.
કહો તો આ બધાં પ્રતિબિંબ હું હમણાં જ ભૂંસી દઉં,
અરીસો ફોડવા બેસું તો વરસોનાં વરસ લાગે.
મને સદભાગ્ય કે શબ્દો મળ્યા તારે નગર જાવા,
ચરણ લઈ દોડવા બેસું તો વરસોનાં વરસ લાગે.

અરે કપડા ખંખેરવા રહેવા દે મારા
ગઝલો વાળવાનો મારી પાસે સમય નથી
ગઝલોના ટુકડા વાગી જશે તને
બાકી ના પાડવાનો મારો કોઇ આશય નથી
સાતેય સુરોને પાલવની સાથે બાંધીને લઇ ગઇ
અને હવે કહે છે કે મારી ગઝલોમાં લય નથી
ભર જુવાનીમાં જલદ વિરહ પચાવ્યો છે છતાં
ક્યારેક જાણી જોઇને કહે છે, ગઝલો લખવાની વય નથી
તારા અસ્તીત્વને વણી લીધુ છે ગઝલોના શબ્દોમાં
તારાથી અળગા થવાનો હવે મને કોઇ ભય નથી
થોડી ઘણી ગઝલો અને આ કોમળ હૈયું
એ સિવાય mari પાસે બીજું કશુંય નથી
ક્યારેક તો જીતી લઇશ તારશ્ હ્રદયનાં અભેદ્ય કિલ્લાને
સાચું જ કહ્યુ છે, દુનિયામાં કંઇ જ અજેય નથી

જ્યારે પ્રણયની જગમાં શરૂઆત થઈ હશે,
ત્યારે પ્રથમ ગઝલની રજૂઆત થઈ હશે.
પહેલા પવનમાં ક્યારે હતી આટલી મહેક,
રસ્તામાં તારી સાથે મુલાકાત થઈ હશે.
ઘૂંઘટ ખુલ્યો હશે ને ઊઘડી હશે સવાર,
ઝુલ્ફો ઢળી હશે ને પછી રાત થઈ હશે.
ઊતરી ગયા છે ફૂલના ચહેરા વસંતમાં,
તારા જ રૂપરંગ વિષે વાત થઈ હશે.
‘આદિલ’ને તે જ દિવસથી મળ્યું દર્દ દોસ્તો,
દુનિયાની જે દિવસથી શરૂઆત થઈ હશે.

અંતથી કયારેક શરુઆત થઈ હશે,
શરુઆત થઈ હશે તો કયાંક અંત પણ હશે!
નફરતથી બે દિલના મિલનની શરુઆત થઈ હશે,
એ પ્રેમી દિલોની વિદાયમાં અંત પણ હશે!!
આજ છે, ફીલોસોફી જીવનની વૈભવ,
મિલનની મોજ સાથે વિરહની વેદના પણ હશે!
મને ખબર છે, હે પ્રભુ !
તુ નથી આપવાનો, શાશ્વતી જીવન કોઇને.
હું તો બસ એટલું જ માગું, કે પ્રેમને શાશ્વત વહેવા દેજે,
મુજ સરીખાં પંખીને તું, થોડી ચાંચ ડૂબાડવા દેજે !!

પાન લીલું જોયું ને તમે યાદ આવ્યાં,

જાણે મોસમનો પહેલો વરસાદ ઝીલ્યો ,

એક તરણું કોળ્યું ને તમે યાદ આવ્યાં.

ક્યાંક પંખી ટહુક્યું ને તમે યાદ આવ્યાં,

જાણે શ્રાવણના આભમાં ઉઘાડ થયો ,

એક તારો ટમક્યો ને તમે યાદ આવ્યાં.

જરા ગાગર ઝલકી ને તમે યાદ આવ્યાં,

જાણે કાંઠા તોડે છે કોઈ મહેરામણ ,

સહેજ ચાંદની છલકી ને તમે યાદ આવ્યાં.

કોઈ ઠાલું મલક્યું ને તમે યાદ આવ્યાં,

જાણે કાનુડાના મુખમાં બ્રહ્માંડ દીઠું ,

કોઈ આંખે વળગ્યું ને તમે યાદ આવ્યાં.

કોઈ આંગણ અટક્યું ને તમે યાદ આવ્યાં,

જાણે પગરવની દુનિયામાં શોર થયો ,

એક પગલું ઊપડ્યું ને તમે યાદ આવ્યાં.